PART 2 : เมืองจีน / AI / สิ่งที่อยากส่งต่อ

ประสบการณ์ที่ได้จากเมืองจีนจะมีผลมาแค่ไหน เปลี่ยนแปลงความคิดไปอย่างไรบ้าง นอกจากนี้เรายังชวนคุยต่อถึงเรื่อง AI เพราะหลังจากที่ Alpha GO ได้สั่นคลอนวงการหมากล้อมและโลกทั้งใบ ก็มีการยอมรับและนำเอา AI เข้ามาช่วยวิเคราะห์การเดินหมาก รวมถึงใช้ในการเรียนการสอนมากขึ้น เรียกได้ว่าแทบจะบรรจุอยู่ในหลักสูตรของการเรียนการสอนในยุคนี้ไปแล้ว เรามาติดตามบทสัมภาษณ์ในช่วงครึ่งหลังกับอาจารย์โอ้กันต่อกับเรื่องการนำ AI มาใช้ในการฝึกซ้อม รวมไปถึงแนวทางการพัฒนาตัวเองให้สูงขึ้นไปกันต่อดีกว่า

Q: ไปเรียนที่จีนกี่ปีครับ แล้วบรรยากาศเป็นยังไงบ้าง
A: ไปเรียนที่ปักกิ่งหนึ่งปี เรียนที่ไฮ่เตี้ยนฉีย่วน เขามีนักเรียนกลุ่มเก่งของเขา 2 กลุ่ม เราเข้าไปอยู่ในคลาสที่โปรสอน อาจารย์ที่สอนชื่ออาจารย์หวัง 8 ดั้ง แล้วก็ผู้ช่วยแกอีกคนนึง 6 ดั้ง แล้วก็มีโปรคนอื่นๆ ที่แวะเวียนมาบ้าง ในคลาสก็จะมีกลุ่ม A และ B เด็กไม่เยอะมาก ในกลุ่ม A มีเด็กที่เป็นโปรอยู่แล้ว 2 คน ระบบก็คือ ถ้าหากเราได้ที่ 1 ของกลุ่ม B ก็จะได้ขึ้นไปแข่งกับกลุ่ม A อะไรประมาณนั้น แต่โชคดีอีกที่ว่าอาจารย์หลิวเหวินหลง ซึ่งเป็นเพื่อนสนิทกับคุณก่อคอยสอนเราเพิ่มเติมอีก ตอนนั้นมีคลับดีๆ อยู่ ชื่อว่าโหลวม่านฉีย่วน เมื่อ 20 ปีที่แล้ว ชาแก้วนึง 100 หยวน ตีเป็นเงินไทยก็ 500 บาท แต่เราสามารถเข้าไปได้โดยไม่ต้องเสียเงิน เพราะว่าคลับนี้ต้องการให้อาจารย์หลิวเข้าไปช่วยสอน เราก็เลยได้อานิสงส์ไปด้วย 1 สัปดาห์เราก็ได้เจออาจารย์หลิวแกครั้งนึง ที่เมืองจีนก็ได้ความรู้จากในคลาสพอสมควร แต่ได้จากอาจารย์หลิวเยอะที่สุด

หลังจากไปเรียนที่เมืองจีน เราเข้าใจมากขึ้น เริ่มเข้าใจแนวทาง เข้าใจหมากล้อมขึ้นเยอะมาก แต่ในตอนนั้นกับปัจจุบันนี้ ก็สู้ปัจจุบันไม่ได้ คิดว่าในรอบ 3-4 ปีที่กลับมาสอน ตอนนี้เป็นตอนนี้ที่เข้าใจหมากล้อมมากที่สุดตั้งแต่เล่นมา เพราะมันมี AI เป็นตัวช่วยพิสูจน์หลายอย่าง คือโลกหลังจากมี AI มันช่วยให้เราเข้าใจหมากล้อมจริงๆ เพราะว่าหลายเรื่องที่เราสงสัยเรารอถามโปร บางอย่างเขาก็ไม่เคลียร์ บางอย่างโปรก็ตอบไม่เหมือนกัน เพราะแนวคิดเขาไม่เหมือนกัน ตัวเราเมื่อฟังสิ่งที่ไม่เหมือนกันเราจะประมวลผลยังไงล่ะ ถูกมั้ย เราก็ไม่ได้เก่งพอที่จะประมวลผลได้ว่าเราควรจะเชื่อใคร แต่คำตอบของ AI มันช่วยตอบข้อสงสัยหลายอย่างที่ค้างคาใจของเราได้มากมายมหาศาลมาก
ตอนเริ่มเรียนที่เมืองจีน เราเริ่มรู้แล้วว่าเขาสอนกันยังไง ระบบการเรียนการสอนเป็นแบบไหน เด็กต้องรู้อะไรบ้าง ไม่รู้อะไรบ้าง อะไรจำเป็น อะไรไม่จำเป็น เราเริ่มรู้ตอนนั้น แล้วฝีมือก้าวหน้าขึ้นมากพอสมควรก็ในช่วงเวลานั้น เพราะเราได้แข่งกับเด็กเก่งๆ คือพลาดไม่ได้ เหมือนเด็กพวกนี้ถือมีดรอเชือดคอเราอยู่ตลอดเวลา ถลำไปนิดนึงก็คือคอขาดกระเด็นทันที ไม่ใช่ผิดแล้วผิดอีกได้นะ ผิดครั้งเดียวคือทุกอย่างเปลี่ยนหมด

Q: เรียกได้ว่าดุเดือดพอสมควร
A: ก็เขาไม่อยากให้เราได้ที่ 1 เพื่อที่จะขึ้นไปกลุ่ม A พอเราขึ้นไปอยู่กลุ่ม A เขาก็อยากตบเราลงไป คิดง่ายๆ ว่าเราต้องแข่งกับโปร เพราะในกลุ่ม A ตอนนั้นมีโปรอยู่ 2 คน แล้วเด็กในกลุ่ม A ก็สู้โปรได้แทบทุกคน พอเราแพ้เยอะก็โดนประนามอีก (หัวเราะ) ตอนที่ไปเรียนเมืองจีนก็พี่เชียงกับพี่เมธีเรียนอยู่ด้วยกัน แล้วก็มีแข่งรายการชิงแชมป์เอเชีย ทางสมาคมก็ส่งให้เรา 3 คนบินจากจีนไปแข่งที่เกาหลีเลย ตอนนั้นชนะตัวแทนจากประเทศเกาหลี เขาระดับ 7 ดั้ง ซึ่งตอนนั้นการเป็น 7 ดั้งที่เกาหลีเป็นเรื่องที่ยากมาก ต้องเป็นแชมป์รายการระดับประเทศ 3 ครั้งถึงจะได้ 7 ดั้ง ซึ่งก็ดีใจมาก ตอนที่ไปแข่งระดับฝีมือ 4 ดั้ง เราก็ได้เลื่อนเป็น 5 ดั้งเลย

Q: ช่วงนี้ก็จะนำเอา AI มาช่วยในการสอนมากขึ้นใช่มั้ยครับ
A: ใช่ ใช้ AI ทำความเข้าใจสิ่งที่เราไม่เข้าใจได้มากขึ้น ถ้าหากเราเข้าใจพื้นฐานของหมากล้อม เข้าใจแนวคิดของหมากล้อม พื้นฐานของเราแน่นระดับนึงอยู่แล้ว กับความสงสัยในระดับลึกซึ้งอย่างนี้มันช่วยเราได้เยอะมาก

Q: แล้วถ้าหากว่ามีคนที่ไม่เคยเรียนหมากล้อม แต่อยากฝึกด้วยตัวเอง ควรจะฝึกยังไงดี
A: ถ้าหากอยากจะเก่ง พื้นฐานที่สำคัญที่สุดก็คือ 4 สม่ำเสมอ (เล่นสม่ำเสมอ, ทำโจทย์สม่ำเสมอ, ดูบันทึกหมากสม่ำเสมอ และเพิ่มเติมความรู้ใหม่ๆ สม่ำเสมอ) ถ้าทำได้ครบทั้ง 4 สม่ำเสมอ แล้วทำเป็นกิจวัตรประจำวัน ทำในเวลาที่เท่ากัน ไม่ว่าฝนจะตก แดดจะออก ฟ้าจะร้องยังไงเราทำ 4 สม่ำเสมอแบบนี้ไม่กี่ปีก็เป็น 5 ดั้งแล้ว

ปัจจุบันมันไม่ได้ยากแล้ว แต่ไม่ใช่ว่าอยากจะทำโจทย์เล่มไหนก็ทำ ต้องทำโจทย์ที่เหมาะสมกับตัวเอง สมมติตอนนี้เราอ่านหมากได้ 3 ตาเดิน ก็ทำโจทย์ 3 ตาเดินไปก่อน พออ่านหมากได้ 3 ตาเดินชัดๆ ก็ค่อยๆ ขยับขึ้นไป 5 ตาเดิน แล้วก็ขยับขึ้นไปตามลำดับ โจทย์เขาแยกไว้ให้อยู่แล้ว ทำตามระดับแบบนี้เรื่อยๆ ดูบันทึกหมากมืออาชีพก็ดูหลายๆ รอบ รอบนึงที่ดูก็เรียนรู้ให้ได้สัก 3 เรื่อง ก็จดบันทึกไปว่ารอบนี้ได้อะไร เวลาซ้อมก็ต้องซ้อมกับคนที่เก่งกว่าเรา การเพิ่มเติมความรู้ก็หลายอย่าง มาเรียน เอาเกมที่เล่นมาให้คนที่เก่งกว่าหรือเปิด AI ให้ช่วยคอมเมนต์ให้

Q: มีคำแนะนำให้ผู้ที่เริ่มเล่น หรือเริ่มสนใจหมากล้อมมั้ยครับ
A: มองอย่างเป็นรูปธรรม ถ้าอยากจะเก่ง ทำ 4 สม่ำเสมอก็จะเก่งแน่ แต่ถ้าหากอยากจะเก่งมากกว่านั้น มันก็มีหนทางในทฤษฎีความเชื่อของเราอยู่ คือในประเทศที่เล่นหมากล้อมเก่งๆ เขามีเวลาฝึกซ้อมเยอะ เรียนกันตั้งแต่ 9 โมงเช้าถึง 3 ทุ่ม และทำสิ่งที่ต้องทำเป็นประจำทุกๆ วัน ต่อให้ไม่คิดอะไรมาก แค่ทำแบบนั้นซ้ำๆ กัน ยังไงคุณก็ต้องเก่ง แต่ถามว่าเด็กไทยเรามีเวลาขนาดนั้นมั้ยล่ะ เรายังไม่กล้าเสี่ยงวัดดวงกันขนาดนั้น เพราะฉะนั้นส่วนที่จะเพิ่มเติมความเก่งให้กับคุณได้อีกก็คือ การรักษาจิตใจที่ดี

พลังจิตใจที่ดีงามจะช่วยคุณ พลังจิตใจที่ดีงามคืออะไร คือคุณต้องเรียนรู้เรื่องความกตัญญู ต้องเรียนรู้เรื่องความเสียสละ ต้องเรียนรู้เรื่องการลดความเห็นแก่ตัว สิ่งต่างๆ เหล่านี้ถ้าคุณเรียนรู้ได้ กระทำมันได้ มันจะเป็นฐานฝีมือที่แท้จริงของคุณ เพราะหมากล้อมอารมณ์มันเป็นการแข่งกันสร้าง แม้กระทั่งในการต่อสู้ที่วุ่นวายของยอดฝีมือระดับโลก มันก็เป็นการต่อสู้ท่ามกลางการหาข้อยุตินะ มันเป็นการหาข้อยุติท่ามกลางการต่อสู้ที่วุ่นวาย เพียงว่ามันจะหาข้อยุติยังไง จะยุติแบบโดนบีบข้างเดียวมันก็ไม่ได้ไง มันก็ต้องเคารพในความเป็นอีกฝ่ายของกันและกันด้วย ซึ่งฐานของการที่จะคิดอะไรแบบนี้ได้ ด้วยระยะเวลาที่เรามีการฝึกซ้อมแบบนี้ จิตใจที่ดีงาม คุณธรรมที่มีอยู่ในใจเป็นส่วนที่สำคัญมาก จุดนี้เป็นจุดที่เราพยายามจะถ่ายทอดให้เด็กรุ่นใหม่ เพราะด้วยประสบการณ์สอนหมากล้อมมา 20 ปี เรามองเห็นข้อผิดพลาดของตัวเองกับการสอนในอดีตที่ผ่านมา จุดนี้ก็อาจจะเป็นจุดที่เราก็ละเลยไปเหมือนกัน เรามัวแต่ไปสอนให้ทำอย่างนั้นอย่างนี้ ทำ 4 สม่ำเสมอนะ แต่เราลืมไปว่าทำ 4 สม่ำเสมอตามเวลาเท่านี้มันก็ได้เท่านี้ คืออยากจะบอกว่ามันก็มีสม่ำเสมออย่างอื่นด้วย สมมติว่าเราทำ 4 สม่ำเสมอได้แล้ว เราเพิ่มการนั่งสมาธิสม่ำเสมอ ก็เป็นสม่ำเสมออย่างที่ 5 ที่ดี พอทำ 5 สม่ำเสมอได้ ก็เพิ่มสม่ำเสมอที่ 6 ก็คือถ่ายทอดความรู้ให้คนอื่นเสม่ำเสมอ นี่ก็ทำให้คุณเก่งขึ้น ถ้าหากทำได้ แล้วลองฝึกตรวจสอบตัวเองสม่ำเสมอ เป็นสม่ำเสมอที่ 7 จะทำให้เรารู้ว่าตัวเองเป็นคนแบบไหน กำลังคิดอะไรอยู่

Q: สุดท้าย จากประสบการณ์ที่ผ่านมา ถ้าหากให้สรุปนิยามของหมากล้อมเป็นหนึ่งคำหรือหนึ่งประโยคจะสรุปว่าอะไรครับ
A: (คิดนาน) หมากล้อมเป็นเกมที่ฝึกให้ผู้เล่นเรียนรู้การเข้าใจตนเองและฝึกฝนที่จะเอาชนะจิตใจของตนเอง

ที่มา Thai Go Alumni – TGA